Játtað í:
2008

Granskingarøki:
Heilsa

Verkætlanarslag:
Verkætlan

Verkætlanarheiti:
Undersøgelse af den gentisk(e) baggrund for autisme spektrum sygdomme i en færøsk population

Játtanarnummar:
0312

Verkætlanarleiðari:
Tórmóður Stórá

Stovnur/virki:
Psykiatriski depilin

Aðrir luttakarar:
Ása Ellefsen og Hanna Kampmann, Sernámsdepilin
Rannvá Biskopstø, Psykiatriski Depilin
Sigurð Vang, Ílegusavnið
Pál Weihe, Deildin fyri Arbeiðs- og Almannaheilsu
Thomas Bourgeron, Institut Pasteur
Christoffer Gilberg, Gøteborg Universitet
Ewa Kocorvska, University of Glasgow

Verkætlanarskeið:
1.10.2008-01.10.2010

Samlaður kostnaður:
259.555

Stuðul úr Granskingargrunninum:
55.000

Verkætlanarlýsing:
Upprunalýsing:
Formålet er at foretage en genundersøgelse af en population af færøske børn der har fået stillet en klinisk diagnose inden for det autistiske spektrum (Infantil autisme, Aspergers syndrom og atypisk autisme), samt at undersøge deres forældre, for at analysere den genetiske baggrund for disse sygdomme. Derudover, hvor det er muligt, at undersøge populationens søskende og evt. levende slægtninge med autisme samt deres forældre. Dernæst vil man også indsamle prøver fra ikke- nærbeslægtede kontrolpersoner, der skal bruges som sammenligningsgrundlag.

Endalig lýsing:
Verkætlanin er framd í samstarvi millum Psykiatriska Depilin á Landssjúkrahúsinum, starvsfólk á sernámsdeplinum, Ílegusavnið, Deildina fyri Arbeiðs- og Almannaheilsu, Universitetið í Gøteborg og Pasteur instituttið í París. Verkætlanarbólkurin hevur haft regluligar fundir og videofundir umvegis Skype, annars samskift pr. t-post. Í tí dagliga er eisini nógv samskifti í sambandi við ítøkiligar luttakarar í verkætlanini. Rannvá Biskopstø hevur verið dagligur leiðari fyri verkætlanini.

Verkætlanin fór av álvara í gongd seint í 2008 og virksemið hevur fevnt um 2 høvuðspartar:

1. ADOS og DISCO – eygleiðingar og samrøður av teimum við autismu og foreldrum.
2. Innsavning av blóð- og spýtt royndum frá teimum við autismu, foreldrum, systkjum og kontrollpersónum.

Í mun til uppruna ætlanina, er kohortan blivin nakað størri og tíðarætlanin forskotin vegna størri og neyðuga tíðarnýtslu, herundir at skula skráseta nógvu dáturnar frá samrøðum, eyðleiðingum og journalum v.m.

Bruttobólkurin av teimum við autismu gjørdist nakað størri enn upprunaliga mett, nú umleið 60 persónar við autismu. Í fleiri førum var neyðugt við eyka greiningum fyri at fáa diagnosuna staðfesta. Sum heild hava samrøðurnar og eygleiðingarnar tikið longri tíð enn upprunaliga hildið og tí tók verkætlan nakað longri tíð.

Innsavningin av prøvum hevur gingið lutfalsliga væl. Tiknir eru umleið 423 blóðroyndir til samans (teimum við autismu, familja og kontrollar). Innsavningin er liðug og tilfarið er skrásett.

Ein niðurstøða av kanningini er, at autisma er líka so vanlig í Føroyum sum í restini av Vesturheiminum. Í endurkanningini í 2009 vaks talið av ungum við ASD við 36 % , og nærum helvtin av hesum eru kvinnur.

Arbeitt verður framhaldandi við tilfarinum, m.a. við at skriva greinir um niðurstøðurnar í kanningini. Ílegukanningarnar fara ætlandi í gongd í vetur, men er sum so óheft av hesum partinum.

Støða:
Liðug

Avrik:
Grein “The Rising Prevalence of Autism: A Prospective Longitudinal Study in the Faroe Islands” í Journal of Autism and Developmental Disorders, februar 2012

Rannvá Biskopstø hevur haft framløgu í 2009 í felagnum fyri autismu, umframt fyrilestur á Studentaskúlanum í Hoydølum, saman við Tórmóði Stórá og Sigurði Ó. Vang (hetta í sambandi við at fleiri næmingar eisini luttaku sum kontollar). Eisini luttók var ein framløga um verkætlanina í tiltakinum Vitan á Skák í SMS 2010.



<< Back
Administration     English