Year of grant: 2015 Research Area: Heilsa - Sjúkrakassagrunnurin Project type: Verkætlan Project title: A qualitative study of young adults lived experiences of being a child of parents with severe mental illness Grant number: 3017 Project manager: Kristianna Dam Institution/company: Sjúkrarøktarfrøðiskúlin, Fróðskaparsetur Føroya Other participants: Elisabeth Hall Project period: 01.05.2016-2019 Total budget: 468.957 Grant from the FRC in DKK: 312.638 Project description: Upprunalig Baggrund: International forskning viser, at børn hos psykisk syge forældre har behov for omsorg, tryghed, støtte og information om forældrenes sygdom, for at kunne udvikle sig til et sundt menneske. Men undersøgelser viser, at børnene oplever ofte manglende omsorg, støtte og information. De udvikler ofte psykosomatiske symptomer og er i risiko for at udvikle psykisk sygdom senere i livet. Relevans: Emnet er underbelyst på Færøerne og der vurderes ligeledes, at målgruppen er underprioriteret indenfor den færøske sundhedssektor. Emnet rummer således en sygeplejefaglig problemstilling, der begrundes udfra forståelse og inddragelse af pårørendes oplevelser og erfaringer. er en nødvendighed for at kunne yde en adækvat sygepleje. Der konstateres således et behov for yderligere forskning om netop færøske børns oplevelser af at være barn til forældre med alvorlig psykisk sygdom Formålet er at undersøge børnenes oplevelser af deres hverdag, deres relationer til forældre, familie og kammerater og deres mestring af livet. Undersøgelsen vil bidrage med ny viden om disse færøske børns oplevelser. Den nye viden kan bidrage til evidensbaserede interventioner i klinisk praksis til målgruppen på Færøerne og også internationalt, hvilket forventes at forbedre psykisk sundhed og reducere menneskelige og økonomiske omkostninger, der er forbundet hermed. På lang sigt kan undersøgelsen bidrage til øget forskning om psykisk sygdom og sygepleje. Undersøgelsens metode er en kvalitativ semistruktureret interviewundersøgelse der foretages i en hermeneutisk-fænomenologisk referenceramme. De semistrukturerede interview vil følge en interviewguide med åbenhed for informanternes svar. Der indgår 10-15 informanter, som rekvireres efter 'snowball*' metoden. Der inkluderes informanter af begge køn i alderen 18 år. Informanterne skal være født på Færøerne og tale færøsk. Børn under 18 år eller børn, der selv er psykisk syge vil ekskluderes. Interviewene optages på bånd og udskrives som tekst, der analyseres med fokus på mening, der beskrives som meningskodning, meningskondensering og meningsfortolkning af data. Temaerne, som udledes af analysen. vil blive analyseret og sat i perspektiv af bl.a. teorien kaldt "Tidal model" udviklet særlig for psykiatrisk omsorg- Undersøgelsens etiske overvejelser følger retningslinjer for sygeplejeforskning i Norden og etiske retningslinjer i forhold til småsamfund. Endalig Inngangur Umleið fimta hvørt barn í heiminum býr í familjum, har minst annað av foreldrunum hevur sálarligar avbjóðingar. Altjóða kanningar vísa, at børn hjá foreldrum við svárari sálarsjúku er ein viðkvæmur málbólkur, ið er í vanda fyri at fáa likamligar, sálarligar og samfelagsligar avbjóðingar. Hóast hesi børn eru ein vandabólkur, eru tey ofta ósjónlig í heilsuverkinum. Børnini eru sera stúrin fyri foreldrunum, hvørs sjúka er óforútsigilig og ber í sær betri og verri tíðarskeið, sum kann elva til drúgvar innleggingar á sjúkrahúsi. Børnini veita umsorgan í heiminum, men tey verða eisini happað og stigmatiserað. Hesar avbjóðingar ávirka børnini í barnaárunum og í teirra vaksna lívi. Kanningar finnast, sum vísa tilveruna hjá hesum børnum í størri samfeløgum. Tó finst lítil vitan um viðurskiftini hjá somu børnum, sum vaksa upp í smáum samfeløgum. Fyri at børn, ið eru vaksin upp saman við foreldrum við sálarsjúku, skulu kunna mennast nøktandi, er neyðugt við stuðli og umsorgan frá avvarðandi og fakfólki, og viðurkenning frá samfelagnum. Endamálið við hesi ritgerð er tí fyrst at greina, hvat altjóða gransking sigur um tilveruna hjá børnum, ið vaksa upp saman við foreldrum við svárari sálarsjúku. Síðan at greina hvussu vaksin børn, ið eru uppvaksin saman við foreldrum við svárari sálarsjúku í Føroyum, upplivdu barndómin, og hvussu tey uppliva vaksnamannaárini. Háttalag Við støði í hermeneutiskari tilgongd, sum er lýst út frá ástøðini hjá Hans-Georg Gadamer, verður í hesi ritgerð greitt frá trimum kanningum. Fyrsta kanningin er kvalitativ metasyntesa, sum er samansett av 22 vísindaligum kanningum. Onnur kanningin er kvalitativ semistrukturerað samrøðukanning við 11 vaksin børn, ið eru vaksin upp í Føroyum saman við foreldrum við svárari sálarligari sjúku. Í triðju kanningini verður gjørd sekunder greining av pørtum av dátunum frá samrøðunum í aðru kanningini. Hendan lýsir vaksnamannaárini hjá børnunum, sum vuksu upp í Føroyum saman við foreldrum við svárari sálarsjúku. Dáturnar frá teimum trimum kanningunum eru greinaðar og tulkaðar fyri innihald, og flokkaðar í temu, kategoriir og undirkategoriir. Kjakast verður um úrslitini í kanningunum út frá sjúkrarøktarástøði hjá Phil Barker og Hildegard Peplau, sosiologiskari heilsuástøði hjá Aron Antonovsky og aðrari hóskandi ástøði og gransking. Úrslit Úrslitið av kvalitativu metasyntesuni vísir, at tilveran hjá børnunum kann tulkast sum, at tey navigera í einum gerandisdegi, ið er er merktur av stúran og ábyrgdarkenslu fyri familjuni. Børnini og onnur í familjuni dylja sálarsjúkuna hjá foreldrunum fyri at verja seg sjálvan. Úrslitið av kvalitativu semistruktureraðu samrøðunum vísir, at barndómurin hjá føroysku børnunum kann lýsast sum ein paradoksal tilvera. Børnini fáa praktiskan stuðul frá familjuni, men tey sakna kensluligan stuðul. Børnini líða undir vantandi opinleika og fordómssinnaðum hugburði mótvegis sálarsjúku. Børnini kenna seg minni verd enn onnur, og tey fáa ikki nøktandi kunning um sálarsjúku. Úrslitið av triðju kanningini vísir, hvussu vaksnamannaárini eru merkt av upplivingum frá barndóminum. Børnini, sum nú eru vaksin, eru djørv og sterk, og tey megna at seta mørk og søkja sær vitan um sálarsjúku. Hinvegin eru tey viðkvom, hava tørv á fakligum stuðli og uppliva seg øðrvísi enn onnur. Niðurstøða Sjúkrarøktarfrøðingar, onnur heilsustarvsfólk og politikarar hava ábyrgd av at veita stuðul og hjálp til børn í Føroyum hjá foreldrum við svárari sálarsjúku. Fyri at teirra trivnaður kann fremjast, og álvarsligar avleiðingar fyribyrgjast, er av miklum týdningi, at børnini fáa fakligan stuðul tíðliga í barnaárunum. Heilsustarvsfólk eiga tí ikki bert at leggja dent á stuðul til foreldur við sálarsjúku, men eisini at veita stuðul til børn teirra og familjuna annars. Týdningarmikið er tí, at fastar mannagongdir, ið kunnu tryggja stuðul til føroysk børn hjá foreldrum við svárari sálarsjúku og familjur teirra, verða settar í verk innan almanna-, heilsu- og skúlaverkið. Project status: Liðug Project output: Ph.d. ritgerð Dam, K. (2018) AT NAVIGERE I EN PARADOKSAL TILVÆRELSE En kvalitativ undersøgelse af barndommen og voksenlivet hos voksne børn, der er vokset op på Færøerne, sammen med forældre ramt af svær psykisk sygdom; Ph.d ritgerð Greinar Dam, K. & Hall, E.O.C. (2016). Navigating in an unpredictable daily life: a metasynthesis on children´s experiences living with a parent with severe mental illness. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 30: 442-457. Dam, K., Joensen, D.G. & Hall, E.O.C. (2018). Experiences of adults who as children lived with a parent experiencing mental illness in a small-scale society: A qualitative study. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 25: 76-87. Dam, K. & Hall, E.O. C. Childhood experiences pursue adulthood for better and worse: a qualitative study of adults’ experiences after growing up with a severe mental ill parent in a small-scale society. Accepted Fyrilestrar/postarar á ráðstevnunum Poster presentation på konferencen, The 15 th European Conferece on Traumatic Stress, Odense, Denmark 1-4 juni 2017 Poster præsentation á ráðstevnuni “Safe Settings”, Thorshavn, Færøerne 9 – 12, mai 2018 Fyrilestur á ráðstevnuni “Safe Settings”, Thorshavn, Færøerne 11 mai 2018 Fyrilestur á ráðstevnuni “Sálarlig heilsa” Thorshavn, Færøerne, 27 apríl 2019 Fyrilestur á ráðstevnuni Lívið tætt at sálarsjúka, Thorshavn, Færøerne, 9 mars 2019 Greinar í bløðum Vøka, nr. 1/2018 Fyrilestrar Góðan morgun Føroyar, mars 2016 Vísindavøka: Officielt foredrag i Miðvági, sept. 2016 Vísindavøka: Officielt foredrag på Suðuroy, sept. 2016 Vísindavøka: Foredrag in the Ministry of Education, Færøerne, sept. 2016 Offentlig foredrag på Universitetet på Færøerne, april 2016; mai 2019 Offentlig foredrag i foreningen Sinnisbati , april 2017 Foredrag på kurset: “Critical Incident technique”. How to use the method CIT in own project, nov. 2017 Foredrag for foreningen, “Psykiatriske sygeplejersker på Færøerne”, mai, 2018; februar 2019 Foredrag på Landssygehuset Færøerne, afdeling for psykiatere, psykologer og ledende sygeplejersker, 17 mai 2018 Foredrag på Kollafjarðar skúli, 13 mars 2019 << Back |
Administration Faroese |